Polish

2. MNISI

Najstarsza wzmianka dotycząca życia na Islandii znajduje się w kronice Íslendingabók, czyli Księdze o zasiedleniu, która została spisana przez Arriego Þorgilssona w latach 1122-1133. Możemy tam znaleźć fragment, w którym mówi on: „Byli tu chrześcijanie których, Normanowie nazywali ojcami, ale odeszli oni, ponieważ nie chcieli dzielić ziemi z poganami. Pozostały po nich irlandzkie księgi i pastorały, na podstawie których można było określić ich pochodzenie.”

3. HRAFNA-FLÓKI

Flóki Vilgerðarson był pierwszym Normanem, który celowo popłynął w poszukiwaniu Islandii w 870 roku. Flóki zabrał ze sobą w podróż trzy kruki, które miały pomóc mu w odnalezieniu drogi na wyspę.  W późniejszym czasie nazwano go Hrafna- Flókim (hrafn to kruk w języku islandzkim). Hrafna-Flóki jest autorem nazwy Islandia, którą nazwał kraj, do którego dotarł podążając z krukiem. 

4. INGÓLFUR I HALLVEIG

Ingólfur Arnarson był pierwszym wolnym Normanem, który przeżył swoje życie na Islandii. Jest on uznawany za pierwszego stałego osadnika na wyspie. Ingólfur przybył na wyspę wraz z żoną, Hallveig Fróðadóttir w roku 874.

Kiedy zbliżał się do linii brzegowej, postanowił pozwolić bogom zdecydować, gdzie powinien się osiedlić, wrzucając słupki tronowe (stanowiły one część tak zwanego krzesła wikinga) do morza. Odkryto, że zostały one wyrzucone na brzeg w Reykjaviku, gdzie Ingólfur zbudował swoją osadę w 877 r.

5. SKALLA-GRÍMUR I EGILL

Część 1:

Jednym z najsłynniejszych kowali okresu osadnictwa był rzemieślnik Skalla-Grímur Kveldúlfsson. Zbudował on kuźnię na brzegu, gdzie wytapiał bagienne żelazo w procesie zwanym czerwonym piaskowaniem. Wprawdzie bagiennego żelaza było pod dostatkiem, ale musiał on zanurkować w oceanie, by znaleźć kamień odpowiedni do uderzania w żelazo po wytopieniu. Do wydobycia skały na brzeg potrzeba było wielu ludzi, co pokazuje jak niezwykle silny musiał być Skalla-Grimur, podnosząc ją w pojedynkę.

 Część 2: SKALLA-GRÍMUR I EGILL

Od czasów osadnictwa do XV wieku Islandczycy produkowali żelazo ze złóż pochodzących z krajowych bagien w procesie zwanym czerwonym piaskowaniem. Metoda ta znana była w Północnej Europie od czasów epoki żelaza, czyli tysiąca lat wcześniej. Polegała na stopnieniu żelaza bagiennego, znajdującego się w czerwonej glinie, w piecu z pomocą użycia miechów.

W wielkim ogniu materiały żelazne były oddzielane od gliny i tworzyły małe bryłki lub “żelazo wybuchowe”, jak nazywano je w języku islandzkim. Ta nieczysta forma żelaza była następnie ponownie podgrzewana i ubijana, aż wszystkie obce materiały zostały usunięte.

PROCES PRODUKCJI ŻELAZA: 

1. Najpierw wydobywano i kruszono czerwoną glinę 
2. Drewno spalano w piecu, aż zamieniło się w rozżarzony do czerwoności węgiel drzewny
3. Węgiel drzewny spychano do pieca, a na nim rozsypywano pokruszoną czerwoną glinę
4. Gdy czerwona glina była gorąca, powietrze wdmuchiwano miechem do pieca przez otwór w dnie
5. Płonący węgiel drzewny, przesuwano głównie do środka, gdzie temperatura była najwyższa
6. Płonącą czerwoną glinę układano na środku. Powietrze było wdmuchiwane przez otwór, do czasu aż materiały żelazne stopiły się w bryłkę
7. Na koniec żelazo bagienne wyjmowano z pieca i ubijano

Część 3: SKALLA-GRÍMUR I EGILL

Jeden z dwóch synów Skalla-Grimura miał na imię Egill (urodzony w 910 roku). Był on wojowniczym Wikingiem i najbardziej znanym poetą tamtych czasów. W czasie swoich podroży trafił na dwór króla Anglii Athelstana, który podarował mu srebro. Egill zamierzał zrzucić srebro ze Skały Prawa w Þingvellir, na najbardziej zatłoczoną część zgromadzenia, próbując sprowokować bitwę między przebywającymi tam ludźmi, ale ostatecznie został przekonany do porzucenia tego planu. Zamiast tego, Egill zakopał srebro sekretnie w ziemi. Srebrny skarg Egilla nigdy nie został odnaleziony, ale uważa się, że leży on w pobliżu zboczy Mosfell.

6. CELTOWIE W ISLANDII

Obecnie uważa się, że ponad połowa kobiet na Islandii w epoce osadnictwa miała krew celtycką. Jedną z nich była słynna Melkorka Mýrkjartansdóttir, córka irlandzkiego króla. Została ona przywieziona na Islandię jako niewolnica przez Höskuldura Dala-Kollssona, który kupił ją jako przyszłą kochankę. Melkorka urodziła Höskuldurowi syna o imieniu Ólafur (ur. 930 r.), zwanego Ólafurem pá, który później poślubił Þorgerður, córkę Egilla Skalla-Grímssona.

Kobiety	Mężczyźni

NORDYCCY OSADNICY – CELTYCCY OSADNICY

7. Winlandia- Kraj winorośli 

Leifur Szczęśliwy (Leifur heppni) był synem Eryka Rudego (Eiríkur rauði), człowieka, który odkrył Grenlandię. Leifur był pierwszym Normanem, który zabrał korpus ekspedycyjny do Ameryki Północnej, w celu eksplorowania tamtejszych ziem w 1000 r. 

Jeden z mężczyzn z jego grupy, zwany Tyrkirem Południowcem, oddzielił się od reszty. Kiedy wrócił, był wyraźnie odurzony alkoholem i przyniósł ze sobą duży zapas winogron. Z tego powodu, ziemia ta została nazwana przez Wikingów „Winlandią”- krajem winorośli (vín oznacza winorośl lub wino).

8. FREYDÍS EIRÍKSDÓTTIR

Podczas wyprawy do Winlandii (1000 r.), podjętej przez Þorfinnura Karlsefeina i Guðríður Þorbjarnardóttir, Freydís Eiríksdóttir, siostra Leifura Szczęśliwego, samotnie stawiła opór tubylcom po ucieczce jej towarzyszy. Kiedy została osaczona obok zwłok Þorbrandura Snorrasona, chwyciła jego miecz, rozpięła tunikę i przyłożyła ostrze do nagich piersi. Ten dziwny, ale niezwykle śmiały gest zmusił tubylców do ucieczki.

9. PARLAMENT

Islandczycy rozwinęli formę rządu, która była wyjątkowa, bo zupełnie inna niż w Europie kontynentalnej. Nie jest to zaskoczeniem, jeśli weźmiemy pod uwagę, że większość ludzi, którzy przybyli na Islandię, uciekała przed tyranią królów i innych opresyjnych władców. System, który wyłonił się w Islandii, nie miał organu centralnego ani wykonawczego, a jedynym członkiem parlamentu lub zgromadzenia narodowego, który otrzymywał wynagrodzenie, był Przewodniczący Prawa. Do obowiązków Przewodniczącego Prawa należała znajomość wszystkich praw kraju i przewodzenie zgromadzeniu. 

Nawrócenie na wiarę chrześcijańską przyniosło piśmiennictwo na Islandię, a prawa kraju zostały ostatecznie zapisane w księgach. Pierwszy zbiór przepisów znany jest jako Grágás. Przewodniczący Prawa na pewno potrzebował pomocy uczonych w jego opracowaniu i odczytaniu w czasie zgromadzenia.

10. ÞORBJÖRG LÍTILVÖLVA

W sadze o Eryku Rudym znajduje się relacja o słynnej wieszczce, Þorbjörg lítilvölvie, która została zaproszona na lokalną ucztę na Grenlandii (1000 r.), aby przepowiedzieć przyszłość społeczności. Wieszczki miały moc przewidywania, co los ma w zanadrzu i były tymi, które mogą zobaczyć przyszłość Normanów. Kobiety te cieszyły się wielkim szacunkiem dla ich mądrości oraz sporym zainteresowaniem. Podczas wygłaszania takich przepowiedni pozostałe kobiety otaczały widzącą przyszłość i pomagały jej poprzez intonowanie i śpiewanie.

11. ÞORGEIR LJÓSVETNINGAGODI

Przed oficjalnym nawróceniem Islandii na chrześcijaństwo w roku 1000, wodzowie podjęli debatę, którą religię powinni wyznawać Islandczycy. Zgodzili się, aby przywódca pogańskiej frakcji, Þorgeir Ljósvetningagoði, rozstrzygnął dyskusję na temat tego, jak powinni postąpić. Þorgeir poszedł do swojej loży, wyciągnął kilka skór i nakrył nimi głowę. Po medytacji trwającej dzień i noc ogłosił, że wszyscy przyjmą religię chrześcijańską. Poganie, którzy chcieli kontynuować oddawanie czci starym bogom, mogli nadal praktykować swoją religię pod warunkiem, że robili to prywatnie.

12. GUÐMUNDUR DOBRY

W okresie wspólnoty rządów, władza w Islandii koncentrowała się w rękach coraz mniejszej liczby wodzów. Wielkie zmiany społeczne i gospodarcze można przypisać nadejściu chrześcijaństwa i prawnemu zatwierdzeniu dziesięciny, co wydało nowe pokolenie potężnych właścicieli ziemskich. Islandzki biskup Guðmundur Dobry próbował przeciwstawić się gromadzeniu nowych bogactw przez wodzów ziemskich, chcąc w ten sposób ograniczyć ich władzę.

Gudmundur wolał dzielić się dochodami jakie miał Kościół z biednymi i potrzebującymi. Był uważany przez zwykłych ludzi za świętego i spędzał większość czasu podróżując po kraju w towarzystwie tych, którym chciał służyć.

-GRETTIR SILNY

W epoce wspólnoty rządów w Islandii ci, którzy zostali uznani za winnych popełnionych przestępstw, byli skazywani na śmierć. Osoby, które złamały prawo, mogły też zostać skazane na trzyletnie zesłanie oraz musiały podążać wyznaczoną dla nich ścieżką. Zboczenie z tej drogi oznaczało pewną śmierć. 

Najsłynniejszym islandzkim banitą był Grettir Silny, którego historia rozgrywa się między 980, a 1040 rokiem. Po raz pierwszy został wyjęty spod prawa w wieku zaledwie 14 lat i zmuszony do życia poza społeczeństwem przez 3 lata. W czasie banicji Grettir wyrósł na silnego i zdolnego mężczyznę, niestety, o bardzo złym usposobieniu. W krótkim czasie po zakończeniu pierwszej banicji, Grettir został skazany na życie poza społeczeństwem i wyjęty spod prawa bez limitu czasowego.

Był ścigany przez krewnych ludzi, których zabił lub skrzywdził, ale udaje mu się uniknąć złapania przez 20 lat. Jego wrogowie jednak się nie poddają. Kiedy tradycyjne metody zawodzą, używają magii co skutkuje tym, że Grettir przypadkowo się rani i nie może uciekać. 

W czasie rekonwalescencji po ropiejącej ranie na wyspie Drangey, wrogowie Grettira w końcu go dopadają. Grettir przegrywa walkę z napastnikami i zostaje zabity. W odparciu ataku pomaga mu brat Illugi, któremu zaproponowano darowanie życia, jeśli obieca, że nie pomści śmierci swoich braci. Ten jednak odmawia. 

13. SNORRI STURLUSON

Snorri Sturluson był nie tylko znakomitym pisarzem, ale także człowiekiem o niezwykłym talencie politycznym i ekonomicznym. Pozostawił potomności wiele ksiąg, z których najbardziej znane, to bez wątpienia Heimskingla i Snorra–Edda. Saga Egilla, uznawana za arcydzieło czasów sagi, również została przypisana autorstwu Snorriego, nie bez powodu, rozpoczął on bowiem swoją karierę jako czołowy wódz w gospodarstwie Skalla-Grímura w Borg w Mýrar. 

Około 1230 r. bratanek Snorriego, Sturla Sighvatsson, żył z nim w Reykholt i wyrażał szczególne zainteresowanie jego pisarstwem. Pięć lat później, ten sam krewny wypędził Snorriego z Islandii i przejął jego pozycję, najbardziej bogatego i wpływowego wodza w kraju. 

14. CZARNA ŚMIERĆ

W 1402 roku Einar Herjólsson przypłynął z Anglii na Islandię. Po jego przybyciu “zaatakowała go tak śmiertelna choroba, która mogła zabić człowieka w ciągu trzech dni”.

Tej jesieni dżuma rozprzestrzeniła się na południu Islandii i zmiotła z powierzchni ziemi całe społeczności. W ciągu następnych dwóch lat choroba rozprzestrzeniła się w całym kraju i uważa się, że wirus dżumy zabił prawie jedną trzecią populacji. Na ironię zakrawa fakt, że podczas gdy statek Einara Herjólfssona znany jest z tego, że przyniósł zarazę na Islandię, to on sam zdołał przeżyć epidemię. 

15. BITWA POD ÖRLYGSSTAÐIR

Bitwa pod Örlygsstaðir 21 sierpnia 1238 roku, była jedną z najkrwawszych bitew stoczonych w epoce Sturlungów. Sighvatur Sturluson i jego czterej synowie zostali tam zabici przez Gissura Þorvaldssona i Kolbeinna Młodego, którzy następnie stali się niekwestionowanymi władcami kraju. Chociaż skutecznie położyło to kres władzy Sturlungów, krótki okres jej odnowienia nastąpił, gdy Þórður kakali, syn Sighvatura (gdy jego ojciec i bracia zostali zabici, był on w Norwegii i przebywał na dworze królewskim) powrócił, aby pokonać flotę Kolbeinna Młodego w bitwie znanej jako Flóabardagi.

16. SIOSTRA KATRÍN

W 1343 roku siostra Katrín, zakonnica z klasztoru w Kirkjubæjarklaustur, została uznana za winną zaprzedania duszy diabłu, a następnie skazana na spalenie na stosie z rozkazu Jóna Sigurðssona, nowo mianowanego biskupa Skálholt. Jón był uważany przez współczesnych za twardego i bezkompromisowego człowieka i nie cieszył się popularnością wśród ogółu społeczeństwa. Fanatyk korupcji w Kościele, Jón, podobno udał się bezpośrednio do klasztoru w Þykkvabær bezpośrednio po śmierci Katrin oraz kazał związać tamtejszych mnichów kajdanami i założyć im dyby, aby rok wcześniej wypędzić opata z klasztoru.

17. REFORMACJA

7 listopada 1550 roku Jón Arason, ostatni biskup katolicki na Islandii, został ścięty wraz ze swoimi dwoma synami, Arim i wielebnym Björnem. Jón był nie tylko przywódcą religijnym, ale także uważany za geniusza finansowego.

W czasie sprawowania urzędu biskupiego udało mu się powiększyć majątek siedziby w Hólar poprzez zakup ziemi i inne roztropne transakcje. Był także płodnym poetą i pierwszym człowiekiem, który założył drukarnię w Islandii około 1530 roku.

-WYROKI ŚMIERCI I EGZEKUCJE W ISLANDII

Od drugiej połowy XIII wieku aż do reformacji w XVI wieku, oficjalni słudzy królewscy sądzili przestępców na podstawie księgi prawa Jónsbók. W kodeksie tym przestępstwa takie jak morderstwo, kradzież, gwałt i zdrada stanu były karane śmiercią.

W roku 1550 król duński otrzymał władzę sądowniczą na Islandii i wzrosła liczba wyroków śmierci. Wprowadzono nowe prawa, które oznaczały, że kazirodztwo i zdrada mogły być również karane śmiercią. W XVII wieku potajemne ciąże i morderstwa dzieci dopisano do listy najciężej karanych przewinień, za które groziła kara utraty życia. 

W latach 1550-1830, aż 248 Islandczyków zostało skazanych na karę śmierci. W drugiej połowie XVII wieku nastąpił wzrost liczby egzekucji złodziei. Zostali oni wszyscy powieszeni za swoje przewinienia. Spośród zarejestrowanych wyroków śmierci, aż 76 z nich, czyli 30%, to włóczędzy skazani na powieszenie za kradzież. Uważa się, że było to spowodowane skargami klasy wyższej na wzrost liczby żebraków i bezdomnych po ciężkich zimach.

Uważa się, że biały kwiat, Þjófarót (korzeń złodzieja), rośnie w miejscu, w którym powieszono złodzieja.

-ISLANDZCY WIĘŹNIOWIE W DUŃSKICH WIĘZIENIACH

Jón Ólafsson- podróżnik, który dodarł do Indii, został zatrudniony przez armię duńską w pierwszej połowie XVII wieku. Pewnego razu spóźnił się i przyszedł pijany na swoją zmianę, za co został uwięziony na miesiąc w królewskim lochu, zwanym Błękitną Wieżą. Jest on jednym z najsłynniejszych Islandczyków, którzy odsiadywali wyrok w duńskim więzieniu. 

Na początku XVIII wieku odbywanie kary więziennej stało się częstszą praktyką niż wcześniej, co stworzyło problem w Islandii, ponieważ nie było tu więzień. W związku z tym, aby odbyć karę skazani byli wysyłani do Kopenhagi.

W latach 1730-1836 za granicą więziono 165 Islandczyków: 148 mężczyzn i 17 kobiet. Przez długi czas islandzcy skazańcy byli wysyłani do budowy statków w Brimarhölmur, głównej stoczni duńskiej armii. W 1741 roku islandzcy więźniowie trafili do dużego zakładu karnego w Christian’s Harbour. Organizacja ta składała się z czterech pododdziałów: oddział dziecięcy, który przyjmował dzieci bez rodziców, dożywotnie więzienie; w którym mieszkali mężczyźni, skazani na dożywotnie zakucie w kajdany; część przeznaczona dla kobiet; oraz część, w której przebywali szczególnie niebezpieczni skazańcy płci męskiej. 

Praca więźniów polegała głównie na szyciu odzieży dla duńskiej armii. Stosowano różne metody tortur, takie jak biczowanie i piętnowanie, a także amputacje, aby utrzymać więźniów w ryzach, a także w formie kary lub po prostu jako ostrzeżenie dla innych. W latach 1730-1836 w więzieniu przebywało 165 Islandczyków. Z tych 165 około 100 zmarło w trakcie odbywania kary, 26 wyszło na wolność, a 19 przeniesiono do dalszych obozów pracy. Reszta nigdy nie została rozliczona.